قصد توهین ابوجهل به پیامبر (ص)ونتیجه آن تفسیر مجمع البیان
(أَ رَأَیْتَ الَّذِی یَنْهى عَبْداً إِذا صَلَّى) این بیان براى پیامبر (ص) است و اعلام و آگاهى براى اوست بآنچه میکند بابى جهلى که او را از نماز خواندن منع میکند، در حدیث آمده که ابى جهل (لعنه اللَّه) بمشرکین قریش گفت آیا در مقابل شما و برابر چشم شما محمد (ص) صورت و چهره خود را بخاک میمالند یعنى سجده میکند، گفتند آرى گفت بآن بتى که من به آن سوگند میخورم هر آینه اگر دیدم که این کار را میکند و بخداى نادیده سجده میکند گردنش را لگد مال میکنم، پس بآن ملعون گفتند که او در اینجا نماز میگذارد، پس رفت که گردن آن حضرت را لگد کند که ناگاه بقهقرى و عقب عقب برگشت و دستش را بهم میزد و حرکت میداد، پس باو گفتند اى ابو الحکم تو را چه شده، گفت میان من و محمّد خندقى پر از آتش بود و قیافه هاى هولناک وحشتزا و بالهایى که مانع از پیشروى من شد.
پیغمبر خدا (ص) فرمود: بآن خدایى که جانم در دست قدرت اوست اگر نزدیک من شده بود هر آینه فرشتگان عضو عضو بدن او را جدا میکردند پس خداى سبحان نازل فرمود، أَ رَأَیْتَ الَّذِی یَنْهى تا آخر سوره، و این داستان را مسلم در صحیح خود روایت کرده.
و معناى آیه اینست، آیا دیدى اى محمد کسى که منع کرد از نماز و نهى میکرد کسى را که نماز میخواند چه شد کیفر کردار او و حال او نزد خداى تعالى چه بود و آنچه را که از عذاب مستحق آن شد چه بود، پس حذف شد براى دلالت کلام بر آن و این آیه عام است در هر کسى که نهى از نماز و کار خیر میکند.
سوره العلق آیه ۹و۱۰ ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج۲۷