وسواس خنّاس ـ ترجمه بیان السعاده فى مقامات العباده سلطان محمد گنابادی«سلطانعلیشاه»

 

أُولئِکَ جَزاؤُهُمْ مَغْفِرَهٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِینَ فِیها وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِینَ (۱۳۶)

 

جَزاؤُهُمْ مَغْفِرَهٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ جَنَّاتٌ‏: این جمله تأکید آن چیزى است از قول خدا أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ‏ استفاده مى‏شود، زیرا مفاد آن این است که جنّت و مغفرت محلّ ورود متّقین قرار داده شده است چون که بهشت جزا و پاداش آنهاست، و چون آیه در مقام تأکید است آن را با اسمیّه بودن جمله تأکید کرد، و نسبت را تکرار کرد به اینکه آن را داراى دو وجه قرار داد، کبرى، و صغرى، و کلام را بسط داد و اکتفا به ذکر مغفرت و جنّت نکرد، و جنّت را جمع آورد، و آن را وصف کرد به قول خداى تعالى:

تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِینَ فِیها: و آن را مدح نمود به اینکه منّت از او برداشته شده است (در مقام اعطاى آن بر آنها منّت نمى‏گذارد) زیرا آن بهشت پاداش عمل آنهاست. و لذا فرمود:

وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِینَ‏: یعنى چه خوب است اجر و پاداش عمل‏ کنندگان، که مغفرت و بهشت‏ها است. روایت شده است که وقتى این آیه نازل شد ابلیس بر کوهى بالا رفت پس با صداى بلند عفریت‏هایش را صدا زد، و همه پیش او جمع شدند، پس گفتند: اى آقاى ما براى چه ما را فرا خواندى، گفت: این آیه نازل شده است پس چه کسى از شما به درد آن مى‏ خورد؟ عفریتى از شیطان بلند شد و گفت:

من مى‏دانم با آیه چه کار کنم، چنین و چنان مى‏کنم، شیطان گفت: تو به درد آن نمى‏خورى، پس یکى دیگر بلند شد و مثل اوّلى سخن گفت، که شیطان گفت: تو نیز به درد آن نمى‏خورى.

بار سوّم وسواس خنّاس بلند شد و گفت: من مى‏دانم با آن چه کار کنم، شیطان گفت: تو با چه چیز و چه کار مى‏کنى؟ گفت: من به آنها وعده مى‏دهم و آرزومندشان مى‏کنم تا اینکه در گناه و خطیئه بیفتند، پس وقتى که در گناه واقع شدند استغفار را فراموششان مى‏کنم. پس شیطان گفت تو به درد آن مى‏خورى، سپس او را موکّل آن آیه کرد تا روز قیامت‏.

 

ترجمه تفسیر بیان السعاده فى مقامات العباده، ج‏۳ آل عمران آیه۱۳۶