معنای اخذ در قرآن کشف الاسرار و عده الأبرار

لا یُؤْخَذْ مِنْها- همانست که آنجا گفت: «وَ لا یُقْبَلُ مِنْها عَدْلٌ».اخذ در قرآن بر پنج وجه آید:

یکى بمعنى قبول، چنان که: «وَ إِنْ تَعْدِلْ کُلَّ عَدْلٍ لا یُؤْخَذْ مِنْها» اى لا یقبل، و در آل عمران گفت: «وَ أَخَذْتُمْ عَلى‏ ذلِکُمْ إِصْرِی» اى قبلتم على ذلکم عهدى. و در سوره المائده گفت: إِنْ أُوتِیتُمْ هذا فَخُذُوهُ‏، اى فاقبلوه، و در سوره التّوبه گفت: وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ‏ یعنى: و یقبل الصّدقات، و در اعراف گفت:خُذِ الْعَفْوَ اى اقبل الفضل من اموالهم.

وجه دوم «اخذ» بمعنى حبس است، چنان که در سوره یوسف گفت: فَخُذْ أَحَدَنا مَکانَهُ‏ یعنى احبس.

وجه سوم «اخذ» بمعنى عذاب چنان که: در حم المؤمن گفت: فَأَخَذْتُهُمْ فَکَیْفَ کانَ عِقابِ‏ یعنى فعذبتهم، و در هود گفت: وَ کَذلِکَ أَخْذُ رَبِّکَ إِذا أَخَذَ الْقُرى‏، و در عنکبوت گفت: فَکُلًّا أَخَذْنا بِذَنْبِهِ‏ یعنى: عذّبنا.

وجه چهارم «اخذ» بمعنى قتل، چنان که در حم المؤمن گفت:وَ هَمَّتْ کُلُّ أُمَّهٍ بِرَسُولِهِمْ لِیَأْخُذُوهُ‏ اى لیقتلوه.

وجه پنجم اخذ بمعنى اسرات، چنان که در سوره التّوبه گفت: فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکِینَ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ‏، و در سوره النساء گفت: فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ‏.أُولئِکَ الَّذِینَ أُبْسِلُوا- یعنى حبسوا فى النار بما کسبوا من الکفر و التکذیب «لَهُمْ شَرابٌ مِنْ حَمِیمٍ» یعنى الماء الحار الذى قد انتهى حرّه «وَ عَذابٌ أَلِیمٌ» وجیع «بِما کانُوا یَکْفُرُونَ».

 

کشف الأسرار و عده الأبرار رشید الدین میبدى سوره الانعام‏ آیه ۶۸-۷۳