توبه بهلول ـ ترجمه بیان السعاده فى مقامات العباده سلطان محمد گنابادی«سلطانعلیشاه»
أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ
أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ: ظاهر متبادر این است که مقصود از فاحشه کارى باشد که زشتى آن زیاد است و مقصود از ظلم به نفس، مطلقا کار قبیح است، تا اینکه از قبیل ذکر عامّ بعد از خاصّ شود، یا اینکه مقصود از ظلم به نفس کارى است که زشتى و قبح آن اندک باشد که در این صورت قسیم[۱۱] فاحشه مىشود.
به نبىّ صلّى اللّه علیه و آله نسبت داده شده که فاحشه را به زنا و ظلم به نفس را به ارتکاب گناه بزرگتر از زنا تفسیر کرده است، و اینکه آیه در مورد جوانى نازل شده است که هفت سال نبش قبر مىکرد تا اینکه قبر کنیزى از دختران انصار را نبش نمود و کفنش را گرفت و با او مجامعت کرد، پس شنید صدا کننده اى از پشت سر او مىگوید: اى جوان واى بر تو از دیّان یوم الدّین، روزى که من و تو را مى ایستاند، چنانکه مرا در بین لشگریان مردهها عریان ترک کردى، و مرا از قبرم بیرون آوردى و کفنهایم را بیرون کردى، و مرا گذاشتى که براى حساب با حالت جنب بلند شوم، پس واى به جوانى تو از آتش.
پس جوان پشیمان شد، و خدمت نبىّ صلّى اللّه علیه و آله آمد در حالى که گریه و زارى مىکرد، و هنگامى که پیامبر حال او را پرسید و به حال او آگاه شد او را از محضرش راند، پس جوان ناامید شد و به بعضى از کوهها خارج شد و به سوى خدا زارى و تضرّع کرد تا چهل روز تا اینکه خداوند قبول توبه او را نازل فرمود و این آیه را بر پیامبرش نازل کرد. پس پیامبر صلّى اللّه علیه و آله با اصحابش در طلب او بیرون آمدند، و پیامبر را به او راهنمائى کردند پس به سوى او آمد و به او نزدیک شد و دستهایش را به گردن او انداخت و خاک را از سرش تکانید و فرمود:
اى بهلول[۱۲] مژده بده که تو آزادشده خدا از آتش هستى.
ترجمه تفسیر بیان السعاده فى مقامات العباده، ج۳ آل عمران ۱۳۵