صلح حدیبیه تفسیرمجمع البیان

شأن نزول:[سوره الرعد : آیه ۳۰

کَذلِکَ أَرْسَلْناکَ فِی أُمَّهٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِها أُمَمٌ لِتَتْلُوَا عَلَیْهِمُ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ هُمْ یَکْفُرُونَ بِالرَّحْمنِ قُلْ هُوَ رَبِّی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْهِ مَتابِ (۳۰)

قتاده و مقاتل و ابن جریح گویند:

– آیه نخست، در باره صلح حدیبیه، نازل شده است. در موقع نوشتن صلحنامه، پیامبر گرامى اسلام به على فرمود: بنویس: «بسم اللَّه الرحمن الرحیم» سهیل بن عمرو و دیگر مشرکان گفتند: ما «رحمان» را نمى‏شناسیم. رحمان، صاحب یمامه یعنى مسیلمه کذاب است. بنویس: «باسمک اللهم».

مردم جاهلیت، سر آغاز را همین جمله قرار مى‏دادند.

سپس پیامبر گرامى فرمود: بنویس: این است آنچه محمد، پیامبر خدا بر آن صلح کرده است.

مشرکین گفتند: اگر تو پیامبر خدا باشى و ما با تو بجنگیم و مزاحمت کنیم، بتو ظلم کرده‏ایم. بنویس:

– این است آنچه محمد بن عبد اللَّه (ص) بر آن صلح کرده است.

اصحاب پیامبر گفتند:

– اجازه ده، با آنها بجنگیم.

فرمود:

– نه، هر چه مى‏گویند، بنویسید.

از اینرو خداوند متعال فرمود:

– کَذلِکَ أَرْسَلْناکَ فِی أُمَّهٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ …

ضحاک و ابن عباس گویند:

– هنگامى که پیامبر بقریش فرمود:

– براى «رحمان» سجده کنید، آنها گفتند:

– رحمان کیست!؟

از اینرو آیه‏ «کَذلِکَ أَرْسَلْناکَ فِی أُمَّهٍ …» نازل شد.