طالوت _ ترجمه بیان السعاده فى مقامات العباده سلطان محمد گنابادی«سلطانعلیشاه»
طالوت
وَ قالَ لَهُمْ نَبِیُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَکُمْ طالُوتَ مَلِکاً قالُوا أَنَّى یَکُونُ لَهُ الْمُلْکُ عَلَیْنا وَ نَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْکِ مِنْهُ نقل است که: نبوّت در فرزندان لاوى مستقر شده بود و ملک و پادشاهى در فرزندان یوسف، و در یک خانه نبوّت و پادشاهى جمع نشده بود. طالوت از فرزندان بنیامین بود و او را طالوت نامیده اند چون بلند قامت بود، به نحوى که اگر مردى مى ایستاد و دستش را باز مىکرد و به بالا بلند مىکرد، به سر طالوت مىرسید. برخى گفته اند او سقّا بوده و بعضى گفته اند دبّاغ بوده است.
علّت این درخواست که خداوند براى آنان پادشاهى بفرستد این بود، که بنى اسرائیل پس از موسى گناه مىکردند، و دین خدا را تغییر دادند، و از امر پروردگارشان سرپیچى کردند، و در بین آنان پیامبرى بود که آنها را امر و نهى مىکرد و آنها اطاعت نمىکردند روایت شده است که آن ارمیاى پیامبر بود. پس خداوند جالوت را که از قبط بود بر آنها مسلّط گردانید، و او آنها را اذیّت کرد و مردانشان را کشت و از شهر و دیارشان بیرون راند، و اموالشان را گرفت، و زنهاشان را به بردگى و کنیزى گرفت، پس آمدند و به پیامبرشان پناه آوردند و گفتند: از خدا بخواه تا براى ما پادشاهى بفرستد. وقتى گفت خداوند طالوت را براى شما به عنوان پادشاه فرستاده انکار کردند و گفتند: او از اولاد بنیامین است و از بیت نبوّت نیست و از بیت ملک هم نیست، پس جائز نیست که او بر ما سلطنت داشته باشد، زیرا ما از خانواده نبوّت و پادشاهى هستیم.
وَ لَمْ یُؤْتَ سَعَهً مِنَ الْمالِ و او وسعت در مال نیست و شرط سلطنت وسعت در مال است تا این که براى او ممکن باشد قیام به لوازم سلطنت، و این نیز کنایه از یک راه دیگر است زیرا گفتند که ما چون مال دنیا بسیار داریم مستحقّ پادشاهى هستیم نه طالوت که مال ندارد.
قالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ گفت: خدا او را بر شما برگزید، البتّه این یک جواب اجمالى است یعنى به پادشاهى رسیدن با مقیاس و تدبیر شما نیست، بلکه آن فضل و کرم است از خدا به هر کس که بخواهد مىدهد.
و امّا جواب تفصیلى این است که پادشاه شایسته است جثّه بزرگى داشته باشد که مردم از او بترسند، و علم زیادى داشته باشد که به عاقبت امور نظر اندازد، و هر دو را خداوند به طالوت تفضّل نمود، وَ زادَهُ بَسْطَهً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ وَ اللَّهُ یُؤْتِی مُلْکَهُ مَنْ یَشاءُ و سلطنت دادن به کسى موقوف بر آن نیست که از خانواده مخصوصى (توانگر یا شاه) باشد، چنانچه شما گمان بردید، بلکه اقتضاى شرائط اعطاى پادشاهى به طالوت، موجود است و آن وسعتى است که در علم و جسم دارد و همان موجب گزینش خداست، و مانع نیز مفقود است، زیرا مانعى که تصوّر مىکنید یا خارجى است، یا این که طالوت از خانواده پادشاهى نیست، یا توانگر نیست، یا خداى تعالى نمىداند که او اهلیّت پادشاهى دارد، در حالى که هیچ کدام از این موانع وجود ندارد. زیرا خداوند به هر که بخواهد پادشاهى مىدهد بدون این که مانعى در راه باشد چه از خارج و چه از جانب کسى که پادشاهى به او داده مىشود.
ترجمه تفسیر بیان السعاده فى مقامات العباده، ج۳، بقره آیه ۲۴۷