مراتب سالکین و سفرهاى آنان ترجمه بیان السعاده فى مقامات العباده سلطان محمد گنابادی«سلطانعلیشاه»

مراتب سالکین و سفرهاى آنان

بدان که آیهى شریفه اشاره به مراتب سالکین و سفرهاى آنان مىکند، چه سفر سالکین اگر چه حدّ و نهایتى ندارد، لکن بر حسب امّهات و اصول محصور در چهار سفر است.

چنانچه مکرّر این مطلب را از نظرتان گذرانده ایم: سفر اوّل سفر از خلق به حقّ است و در این سفر انانیّتى که ناشى از خلق است شکسته مى شود به نحوى که نسبت فعل به نفس سالک باقى نمى ماند، بلکه فعل را از فاعل مى بیند که در وجود او ظاهر است، و در اینجا که سفر او از خلق به حقّ پایان مى پذیرد.

بعد از این سفر، سفر دوّم است که از حقّ به سوى حقّ است، در این سفر انانیّت او که عبارت از رؤیت وجود به جهت ذات وجود و رؤیت ذات خود مى باشد شکسته مى شود و مادامى که ذات او باقى است سفر او از حقّ به حق است و عبد و بندهى خدا نیست.

چون نوعى انانیّت در او باقى است، وقتى که این سفر به آخر رسید به نحوى که براى او ذات و اثرى از ذاتش باقى نماند عبد خدا شده و از ذاتش فانى مى گردد.

و بعد از این سفر، سفر او در حقّ است.

پس اگر عنایت الهى او را درک کرده و بعد از فنا ابقا نمود نیکوکار، محسن، فاعل خوبى ها و خیرات مى شود، چون کار او در سفر اوّل و دوّم به واسطهى بقاى انانیّت به طور مطلق خیر و خوب نبود.

و در سفر سوّم (سفر در حقّ) دیگر کار او از خودش نیست تا اینکه فاعل و انجام دهندهى کارى باشد، ولى در سفر چهارم که همان سفر به سبب حقّ در خلق است سالک داراى انانیّت به واسطه انانیّت خدا و فاعلیّت به سبب فاعلیّت خدا مى شود، کار او خیر و خوبى مطلق مى گردد و به این چهار سفر خداى تعالى در این آیه اشاره کرده است.

ترجمه بیان السعاده فى مقامات العباده سلطان محمد گنابادی«سلطانعلیشاه»سوره الحج۳۹-۷۸