معنای توبه نصوح مجمع البیان فی تفسیر القرآن فضل بن حسن طبرسی (متن عربی با ترجمه فارسی) سوره التحریم
گفتار مفسّرین در معناى توبه نصوح
ابن مسعود گوید: توبه نصوح آنست که جبران کند هر گناهى را و آن در قرآنست. سپس آن آیه را تلاوت نمود عَسى رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ.
و بعضى گفته: توبه نصوح اینست که انسان در آن حال خودش را نصیحت میکند بخلوص ندامت و پشیمانى با عزم و تصمیم بر اینکه به مثل آن در کارهاى زشت برنگردد.
حسن گوید: توبه نصوح آنست که بنده پشیمان برگذشته و عازم باشد بر اینکه دیگر بر آن عود نکند (از حسن).
قتاده گوید: آن توبه صادقانه خیرخواهانه است (از قتاده).
کلبى گوید: آن توبه اینست که بزبان استغفار و بقلب پشیمان شده و بدن خود را نگهدارد و یا امساک کند از گناهان بسبب بدن.
سعید بن جبیر گفته: آن توبه قبول شده است و قبول هم نشود، مادامى که در آن سه چیز نباشد
۱- ترس اینکه پذیرفته نشود ۲- امید اینکه مورد قبول واقع شود ۳- ادامه دادن طاعت و بندگى.
و بعضى گفته اند: آن توبه اینست که گناه پیوسته در مقابل چشمش باشد مانند (تابلویى) مثل اینکه بآن نگاه میکند.
و بعضى گفته: آن از نصح است که خیّاطى باشد بعلّت اینکه گناه رشته دین را پاره میکند و توبه آن را وصله کرده و میدوزد.
و گفته شده: بجهت اینست که توبه نصوح جمع میکند میان او و اولیاء خدا را چنان که خیّاط جمع میکند پارچه را و بعضى از آن را به پاره دیگر میدوزد و میچسباند.
و گفته شده: براى اینست که توبه نصوح محکم و مستحکم میکند طاعت و بنده گى را چنان که خیّاط محکم و مستحکم میکند با دوختن پارچه را .
ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج۲۵ تحریم آیه۸