ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن فضل بن حسن طبرسی سوره الزمر ۳۲ الی ۳۵

[سوره الزمر (۳۹): آیات ۳۲ تا ۳۵]

فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَذَبَ عَلَى اللَّهِ وَ کَذَّبَ بِالصِّدْقِ إِذْ جاءَهُ أَ لَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْوىً لِلْکافِرِینَ (۳۲)

وَ الَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ أُولئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ (۳۳)

لَهُمْ ما یَشاؤُنَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذلِکَ جَزاءُ الْمُحْسِنِینَ (۳۴)

لِیُکَفِّرَ اللَّهُ عَنْهُمْ أَسْوَأَ الَّذِی عَمِلُوا وَ یَجْزِیَهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ الَّذِی کانُوا یَعْمَلُونَ (۳۵)

ترجمه:

پس کیست که ظالمتر باشد از آن که دروغ بست بر خدا و تکذیب کرد به راستى، هنگامى بیامد او را، آیا نیست در جهنم جایگاهى براى کافران و آن که آورد صدق را و تصدیق کرد به آن، ایشان، آنانند پرهیزکاران.

بر ایشان است آن چه بخواهند نزد پروردگارشان، آن است پاداش نیکوکاران.

تا محو کند خدا از ایشان بدترین آن چه کردند و پاداش دهد به ایشان مزدشان را به بهترین آن چه که بودند عمل مى‏ کردند.

اعراب:

وَ الَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ‏– (الذى) در اینجا به معنى جنس است چون خبرش جمع بوده که (اولئک) باشد پس به آن فرد معینى اراده نشده است.

لیکفر- (لام) در این کلمه از صله‏ (لَهُمْ ما یَشاؤُنَ) مى‏باشد و برخى گفته ‏اند: (لام) به معنى قسم است که تقدیر چنین است (و اللَّه لیکفرن) که نون حذف شده و لام کسره داده شده است.

تفسیر:

اکنون خداوند به بیان حال دو فرقه حق و باطل اشاره کرده و فرماید:

فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَذَبَ عَلَى اللَّهِ‏ (پس کیست ظالمتر از آن که به خدا دروغ بست) به این که گفت براى خدا فرزند و شریک مى ‏باشد.

وَ کَذَّبَ بِالصِّدْقِ‏ (و به راستى تکذیب کرد) که توحید و قرآن باشد إِذْ جاءَهُ‏ (زمانى که بیامدش)، سپس خداوند تهدید کرده آن که را به این حالت بوده و مى ‏گوید:

أَ لَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْوىً لِلْکافِرِینَ‏ (آیا در جهنم جایگاهى براى کافران نیست) یعنى منزل و مقامى براى منکران حق در جهنم نیست؟! و منظور از این استفهام تثبیت و تقریر است، یعنى محققا جایگاهى بر ایشان در بهشت خواهد بود.

وَ الَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ‏ (و آن که آورد صدق را و تصدیق کرد آن را).

در معنى آیه فوق اختلاف شده، برخى گفته ‏اند مراد از: (وَ الَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ) حضرت محمد (ص) است که قرآن را آورده و مؤمنان او را تصدیق کردند و او حجت ایشان در دنیا و آخرت است. و این سخن «ابن زید، قتاده، و مقاتل» است و استدلال کرده‏اند به این که خدا مى ‏گوید:

أُولئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ‏ (ایشان آنانند پرهیزکاران).

و نیز گفته شده منظور از: (وَ الَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ) «جبرئیل» است که قرآن را آورده و محمد (ص) آن را تصدیق و قبول کرده است و این قول «سدى» است.

و برخى گفته‏اند: منظور از (الَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ) حضرت محمد بوده که بر وى کلمه (لا اله الا اللَّه) آمده که آن را تصدیق کرده و آن را تبلیغ نموده است و این گفتار «ابن عباس» است و گوید: اگر تصدیق کننده غیر از محمد (ص) باشدلازم است چنین گفته شود: (و الذى صدق به) و این قویترین اقوال است.

«عطا» و «ربیع» گویند مراد از: (الَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ) پیامبران بوده و از (صدق به) پیروان ایشان مى‏باشد، بنا بر این (الذى) به معنى جنس مى ‏باشد.

و نیز گفته ‏اند: مراد از (وَ الَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ) حضرت محمد (ص) بوده و مراد از (صدق به) حضرت على (ع) مى ‏باشد. و این قول «مجاهد» بوده و «ضحاک» آن را از «ابن عباس» روایت کرده و نیز مروى از امامان معصوم ما از آل محمد علیهم السلام مى ‏باشد.

سپس خداوند منت گذارده به آنان که بر ایشان نعمتها را آماده کرده و مى ‏گوید:

لَهُمْ ما یَشاؤُنَ‏ (بر ایشان است آن چه بخواهند) از ثواب و نعمتهاى بهشت‏ عِنْدَ رَبِّهِمْ‏ (نزد پروردگارشان) که از جانب خداوند به آنها مى‏ رسد ذلِکَ جَزاءُ الْمُحْسِنِینَ‏ (این است پاداش نیکوکاران) بر احسانى که در دنیا انجام داده و اعمال صالح را بجاى آوردند لِیُکَفِّرَ اللَّهُ عَنْهُمْ أَسْوَأَ الَّذِی عَمِلُوا (تا محو کند خداوند از ایشان بدترین چیزى که انجام دادند) یعنى خداوند از ایشان عقاب شرک و معاصى را ساقط مى ‏کند که قبلا انجام داده بودند به خاطر ایمان و احسانى که کرده و بازگشت به خدا کرده ‏اند.

وَ یَجْزِیَهُمْ أَجْرَهُمْ‏ (و پاداش دهد به ایشان مزدشان را) یعنى ثوابشان را بِأَحْسَنِ الَّذِی کانُوا یَعْمَلُونَ‏ (به بهتر چیزى که بودند عمل مى‏کردند) یعنى به واجبات و مستحبات، که آنها بهترین اعمال ایشان است، زیرا مباح اگر چه نیکوست ولى استحقاق ثواب و مدح بر آن مترتب نمى ‏گردد.

ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج‏۲۱