امربه معروف ونهی از منکر ـ ترجمه بیان السعاده فى مقامات العباده سلطان محمد گنابادی«سلطانعلیشاه»
امربه معروف ونهی از منکر
وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (۱۰۴)
از امام صادق (ع) است: امر به معروف و نهى از منکر دو مخلوق از مخلوقات خداى تعالى هستند، پس کسى که آن دو را یارى رساند خداوند او را عزیز گرداند و هر کس آن دو را خوار کند خداوند او را خوار گرداند.[۱] از نبىّ صلّى اللّه علیه و آله است که فرمود: مادام که مردم امر به معروف و نهى از منکر مىکنند و در تحقق یافتن خوبى و نیکى ها همکارى مىکنند در خیر و صلاح هستند، و اگر این کار را انجام ندادند برکات از آنها برداشته مىشود و بعضى بر بعضى دیگر مسلّط مىشوند، و براى آنان یارى دهنده اى در زمین و در آسمان وجود نخواهد داشت.[۲] به امام باقر (ع) نسبت داده شده است که فرمود: در آخر الزّمان مردمى خواهند بود که در بین آنان افراد ریاکار مورد پیروى قرار مىگیرند (مردم از ریاکاران پیروى مىکنند)، و با صداى خوش قرآن مى خوانند، و عبادت مى کنند، این سفیهان ناپاک اظهار عبادت مى کنند و امر به معروف و نهى از منکر را واجب نمى کنند مگر اینکه از ضرر ایمن باشند، و براى خودشان بهانه ها و عذرها طلب مىکنند، لغزشهاى علما و فساد علم آنها را پیروى مى کنند، بر نماز و روزه و چیزى که در نفس و مال ضررى بر آنها نداشته باشد روى آورند. و اگر نماز به چیزهائى که با بدن و مالشان مربوط مىشود ضرر برساند، آن را ترک خواهند کرد، چنانکه بالاترین و اشرف واجبات را ترک مى کنند. همانا امر به معروف و نهى از منکر واجب بزرگى است که سایر واجبات به وسیله آن استوار و پایدار مىشود.
آن وقت است که غضب خدا بر آنها تمام مىشود و عقابش همه را در بر مى گیرد، خوبان و نیکان در خانه بدان، و ضعفا در خانه قدرتمندان به هلاکت مىرسند، همانا امر به معروف و نهى از منکر راه انبیا و روش صالحین است، فریضه بزرگى است که به واسطه آن سایر فرائض اقامه مىشود، مذاهب مورد اعتقاد و ایمان قرار مىگیرد، کسبها حلال مىشود، مظالم به صاحبانش ردّ مىشود زمین آباد مى شود، از دشمنان تاوان گرفته مىشود، و کارها روبهراه و مستقیم مىشود. پس شما با قلبهایتان آنان را انکار کنید، با زبانهایتان سخن بگوئید، پیشانىهایشان را بکوبید و در راه خدا از سرزنش سرزنش کننده اى نترسید.
پس اگر پند گرفتند و به حقّ برگشتند دیگر گناهى بر آنان نیست، إِنَّمَا السَّبِیلُ عَلَى الَّذِینَ یَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ یَبْغُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ[۳] (همانا راه نکوهش براى کسانى است که به مردم ظلم مىکنند و در زمین به ناحقّ شرارت مى ورزند، براى آنها عذابى دردناک است.) و اگر پند نگرفتند و به حق برنگشتند، پس با بدنهایتان با آنها جهاد کنید و با دلهایتان به آنها کینه ورزید، نه اینکه بخواهید بر آنها سلطه جوئید و نه به مال آنها تجاوز کنید، و نه با ظلم و ستم بر آنها، ظفر یابید تا اینکه به امر خدا برگردند و طاعت او را بگردن گیرند.[۴]
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[۱] نور الثقلین: ج ۱، ص ۳۱۶، ح ۳۲۱.
[۲] صافى: ج ۱، ص ۳۳۹.
[۳] سوره شورى: آیه ۴۲.
[۴] صافى: ج ۱، ص ۳۳۹، ح ۳۴۰.
ترجمه تفسیر بیان السعاده فى مقامات العباده، ج۳،سوره آل عمران