پیمان صلح حدیبیه -تفسیرمجمع البیان
قسمتى از مواد صلح حدیبیه از اینقرار است «در آن سال پیامبر اکرم بمکه نرفته بمدینه بازگردد متقابلًا در سال بعد، مشرکین مانع نشوند و پیغمبر و یارانش با کمال امن بمکه روند و در مدت سه روز طواف خانه کعبه کرده و سایر اعمال را انجام دهند ولى بلافاصله پس از سه روز بمدینه برگردند».
روى این قرارداد، آن سال مسلمین بمدینه برگشتند و سال بعدش در همان موقع رسول اکرم و یارانش براى انجام «عمره قضا» آماده حرکت بمکه شدند و با آنکه طبق پیمان حدیبیه مشرکین قرار بود با مسلمانان کارى نداشته باشند ولى باز مسلمانان مى ترسیدند که مبادا قریش به پیمان خود وفا نکنند و باز هم از رفتن بمکه مبالغت نمایند و کار بجنگ بکشد و چون در ماه حرام بود آن حضرت از وقوع جنگ نگران بود سپس خداوند این آیه را نازل فرمود که اگر مشرکین پیشى به جنگ کردند شما نیز جنگ کنید اگر چه در ماه حرام باشد.
بعضى گفته اند این اولین آیه ایست که در مورد جنگ نازل شده است و از وقتى این آیه نازل شد هر کس با پیامبر مى جنگید آن حضرت هم با او نبرد میکرد و هر کس سر جنگ نداشت آن حضرت را با او کارى نبود
تا اینکه این آیه نازل شد:
فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکِینَ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ …– (مشرکان را هر کجا یافتید بکشید) که دستور کلى میدهد مشرکان را هر کجا دیدید چه در حال جنگ و چه در حال عادى بکشید و بنا بر این، حکم قتلى که تنها در حال جنگ باید مشرکان را کشت با این آیه منسوخ شد.
ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن فضل بن حسن طبرسی سوره البقره آیه۱۸۳–۱۹۳