معنای ظلمات کشف الاسرار و عده الأبرارسوره ابراهیم

الظلمات و النّور

چون درهم پیوسته باشد در قرآن بر دو وجه آید: یکى شب و روز ست چنانک اللَّه گفت در سوره الانعام: «وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النُّورَ» یعنى اللیل و النّهار، دیگر هر چه از آن آید در قرآن بدان کفر و ایمان خواهد، ظلمات شرک است و کفر، لانّ الکفر غیر بیّن فمثل بالظلمات و الایمان بیّن فمثل بالنّور.

و هر چه در قرآن آید ظلمات تنها که در نور پیوسته نبود هم بر دو وجه بود:

یکى بمعنى اهوال چنانک در سوره الانعام گفت: «قُلْ مَنْ یُنَجِّیکُمْ مِنْ ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ» یعنى من اهوال البرّ و البحر، و در سوره النّمل گفت:«أَمَّنْ یَهْدِیکُمْ فِی ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ» اى اهوال البرّ و البحر، دیگر وجه آنست که سه خصلت بهم یعنى سه تاریکى بهم آید چنانک در سوره الزمر گفت:«خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ فِی ظُلُماتٍ ثَلاثٍ» یعنى البطن و الرّحم و المشیمه،

و در سوره الانبیاء گفت یونس را:«فَنادى‏ فِی الظُّلُماتِ» یعنى ظلمه اللّیل و ظلمه البحر و ظلمه بطن الحوت، و در سوره النور گفت: «ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ» یعنى کافر قلبه مظلم فى صدر مظلم فى جسد مظلم.

کشف الأسرار و عده الأبرار، ج‏۵ ـ سوره ابراهیم آیه۱