ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن فضل بن حسن طبرسی سوره یس ۶۱ الی ۶۵

[سوره یس (۳۶): آیات ۶۱ تا ۶۵]

وَ أَنِ اعْبُدُونِی هذا صِراطٌ مُسْتَقِیمٌ (۶۱)

وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنْکُمْ جِبِلاًّ کَثِیراً أَ فَلَمْ تَکُونُوا تَعْقِلُونَ (۶۲)

هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ (۶۳)

اصْلَوْهَا الْیَوْمَ بِما کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ (۶۴)

الْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلى‏ أَفْواهِهِمْ وَ تُکَلِّمُنا أَیْدِیهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ (۶۵)

ترجمه:

۶۱- و اینکه مرا پرستش کنید اینست راه راست.

۶۲- و هر آینه در حقیقت شیطان خلق بسیارى از شما را گمراه ساخت آیا نیستید که بخرد دریابید.

۶۳- این دوزخ را که (مشاهده میکنید) آن دوزخیست که به شما وعده میدادند.

۶۴- امروز بسزاى کفرى که میورزیدید بدوزخ درآئید.

۶۵- امروز بر دهن هاى ایشان (مهر خموشى) مینهیم و دستهاى ایشان با ما سخن گوید و پاهاى ایشان بآنچه (در دنیا) فراهم کرده ‏اند گواهى دهد.

قرائت:

ابو عمرو و ابن عامر (جبلّا) بضمّه جیم و سکون باء خوانده و اهل مدینه و عاصم و سهل (جبلّا) بکسره جیم و باء و تشدید لام خوانده و روح و زید جبلّا بضمّه جیم و باء و تشدید لام قرائت کرده‏اند، و این قرائت حسن و اعرج و و زهرى است و بقیّه از قاریان جبلا بضمه هر دو و تخفیف خوانده ‏اند.

دلیل:

معناى تمام لغت‏هاى جبلّا خلق فراوان و جماعت انبوه و جمع افرادى است که طبیعت و سرشتشان بر اوست و اصل جبل طمع و خلقت، و از آنست جبل براى آنکه خلق شده بر ثبات و پایدارى، ابو مسلم گوید: اصل آن غلظت و شدّت است‏

تفسیر:

سپس خداوند سبحان فرمود در حکایتش که در روز قیامت بکفّار چه مى گوید: وَ أَنِ اعْبُدُونِی هذا صِراطٌ مُسْتَقِیمٌ‏ پس توصیف فرمود پرستش را به اینکه آن راه راست از جهتى که راه بهشت است، سپس یاد نمود دشمنى شیطان را به فرزندان آدم علیه السلام و فرمود:

وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنْکُمْ جِبِلًّا کَثِیراً یعنى در حقیقت شیطان بسیارى از شما مردم را از این گمراه کرده به اینکه آنها را بگمراهى خوانده و بگمراهى واداشته و فریب داده است. أَ فَلَمْ تَکُونُوا تَعْقِلُونَ‏ اینکه او شما را گول میزند و از حق باز میدارد، پس از او آگاه شوید و متوجّه گردید، صورتش استفهام و معنایش انکار بر ایشان و سرزنش ایشانست، و در این آیه بطلان مذهب جبرى‏ هاست (در اینکه خداى تعالى اراده کرده گمراهى ایشان را) و اگر چنان بود که آنها گفته ‏اند، هر آینه این اجبارى بود بر ایشان و حال آنکه از قصد شیطان انکار نمود عقیده جبرى‏ها را.

هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ‏ این است آن دوزخى که وعده داده شده ‏اید بآن در سراى تکلیف که براى شما حاضر و آن را مشاهده میکنید.

اصْلَوْهَا الْیَوْمَ‏ یعنى امروز لازم شوید عذاب را و اصل صلاء لزوم است و از آنست مصلى چنان که میآید در اثر سابق براى لازم شدن او اثر آن را.

ابى مسلم گوید: یعنى بگیرید آتش و زبانه کشیدن آن را بِما کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ‏ بآنچه که کفران میکردید، یعنى این پاداش شماست بر کفرتان بخدا و تکذیب شما پیامبران او را.

الْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلى‏ أَفْواهِهِمْ‏ امروز مهر خاموشى بر دهانهاى ایشان میزنیم این حقیقت مهر است پس در روز قیامت آن را بر دهان کفّار گذارند پس قدرت و توان بر کلام و سخن ندارند. وَ تُکَلِّمُنا أَیْدِیهِمْ‏ و دستهایشان را به سخن آوریم بآنچه که کرده ‏اند وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ‏ یعنى به نطق و سخن گفتن آوریم اعضایى را که در دنیا سخن نمیگفتند تا شهادت دهند برایشان و مهر زنیم بر دهانهایشان که معهود بسخن گفتن بود، و مفسّرین درباره چگونگى شهادت اعضاء بر چند وجه اختلاف کرده ‏اند:

اعضاء چگونه سخن میگویند و شهادت میدهند:

۱- البته خداى تعالى طورى آنها را ایجاد میکند در قیامت که بتوانند سخن بگویند و شهادت دهند و اعتراف بگناهانشان کنند.

۲- خداوند تعالى در آن اعضاء سخن قرار میدهد که بازگو کنند و البتّه نسبت کلام را بآن اعضاء داده زیرا ظاهر نمیشود مگر از ناحیه آنها.

۳- معناى شهادت و سخن گفتن اعضاء اینست که خداى تعالى قرار میدهد در آن از آیات چیزى که دلالت کند بر اینکه صاحبان آن اعضاء خدا را بوسیله آنها معصیت و گناه نموده‏ اند پس این نامیده میشود شهادت از اعضاء چنانچه گفته میشود چشمان تو گواهى بیدارى شب تو میدهد و ما بتحقیق در جلوتر امثال این را یاد کردیم.

ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج‏۲۰