معنای امّه در قرآن کشف الاسرار و عده الأبرار

ابراهیم (ع) پیشواى شریعت بود و مقتداى خلیقت بود او را امّه خواند از بس که در وى خصلتهاى خیر مجتمع بود یعنى که او بجاى امّتى است، چندان طاعت و عبادت و خصال خیر که در امّتى جمع شود در وى تنها جمع بود از این جهت او را امّت خواند.

و قیل سمّى امه لانّه انفرد فى دهره بالتّوحید، کما قال (ص)« فى‏ قسّ بن ساعده یحشر یوم القیامه امّه».

و در قرآن امّتست بمعنى حین، کقوله:«وَ ادَّکَرَ بَعْدَ أُمَّهٍ» اى بعد حین،

و امّتست بمعنى دین، کقوله: «إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى‏ أُمَّهٍ» اى على دین، و الاصل انّه یقال للقوم یجتمعون على دین واحد:امّه فیقام الامّه مقام الدّین، و لهذا قیل للمسلمین امّه محمّد (ص) لانّهم على امر واحد، و قال تعالى: «وَ إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّهً واحِدَهً» اى مجتمعه على دین و شریعه، و قال: «لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَعَلَکُمْ أُمَّهً واحِدَهً» اى مجتمعه على دین الاسلام …

سوره النحل آیه ۱۰۶-۱۲۸